Στη συνεδρία για τη μετάβαση του υγειονομικού τομέα στην ψηφιακή εποχή, παρουσιάστηκαν ο σχεδιασμός της συνολικής στρατηγικής για τον ψηφιακό μετασχηματισμό στον τομέα της υγείας καθώς και οι πηγές και τρόποι χρηματοδότησής του. Έγινε εκτενής αναφορά στον ηλεκτρονικό φάκελο υγείας -τα βήματα που έχουν ήδη γίνει και οι δράσεις που έχουν δρομολογηθεί-, και τέλος αναλύθηκε η νέα προσέγγιση για την καταγραφή των νεοπλασιών στην Ελλάδα.
Με την έναρξη της συνεδρίας ο συντονιστής κ. Χαράλαμπος Καρανίκας, Δρ, Μέλος ΔΕΠ Τμήματος Πληροφορικής με Εφαρμογές στη Βιοϊατρική, Εργαστήριο Ευφυών Συστημάτων, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Γενικός Γραμματέας ΕΕΜΕΠΥ, έδωσε τον λόγο στον Γενικό Γραμματέα Υπηρεσιών Υγείας Υπουργείου Υγείας κ. Ιωάννη Κωτσιόπουλο, προκειμένου να αναπτύξει την εθνική στρατηγική για τη μετάβαση του υγειονομικού τομέα στην ψηφιακή εποχή.
Ο κ. Κωτσιόπουλος υπογράμμισε ότι η αναδιοργάνωση του συστήματος υγείας βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα της πολιτικής, ωστόσο, αν και στη χώρα μας συζητάμε για τον ψηφιακό μετασχηματισμό εδώ και πολλά χρόνια, δεν έχουμε να επιδείξουμε σημαντική πρόοδο ή επιτυχίες. Η πανδημία όμως -παρατήρησε- έφερε μια επιτάχυνση στις εξελίξεις, έτσι κατά τη διάρκειά της είχαμε σημαντικές ψηφιακές δράσεις όπως η άυλη συνταγογράφηση, η οποία μας επέτρεψε να υλοποιήσουμε ψηφιακά όλη τη διαδικασία του εμβολιασμού. Το κρίσιμο είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός να αγγίζει την καθημερινότητα τόσο των πολιτών όσο και των επαγγελματιών της υγείας, είπε ολοκληρώνοντας την εισαγωγή στο θέμα της ομιλίας του ο κ. Κωτσιόπουλος, καταλήγοντας πως χρειαζόμαστε τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων και κυρίως τη συμμετοχή των νέων ανθρώπων στον σχεδιασμό ώστε το τελικό προϊόν να είναι επιτυχές.
Στη συνέχεια ο κ. Κωτσιόπουλος παρουσίασε τους άξονες του σχεδιασμού για τον ψηφιακό μετασχηματισμό που έχει ορίσει το Υπουργείο Υγείας. Ο πρώτος άξονας αφορά τα δεδομένα, κυρίως τα κλινικά, καθώς αυτά ακόμη συλλέγονται στο χαρτί, και δεδομένου ότι η στόχευσή μας είναι το άυλο νοσοκομείο, θα πρέπει να προχωρήσουμε προς την αυτή την κατεύθυνση. Δεύτερος άξονας, είναι η διαλειτουργικότητα και η σύσταση συγκεκριμένων κανόνων που θα διέπουν την αγορά και τη λειτουργία των εταιρειών, ώστε να προωθήσουν την καινοτομία και τελικά η διαλειτουργικότητα να γίνει πράξη. Ο τρίτος άξονας αφορά τις υπηρεσίες για τον πολίτη, στον βαθμό που επηρεάζουν την καθημερινότητά του. Η παραγωγή αυτών των υπηρεσιών αποτελεί αντικείμενο συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Ψηφιακής Μεταρρύθμισης και του Υπουργείου Υγείας. Ο τέταρτος και ο πέμπτος άξονας αφορούν την καινοτομία για τον επαγγελματία της υγείας και την επένδυση στον άνθρωπο, αντίστοιχα.
Αναλυτικότερα, όσον αφορά τα δεδομένα, ο κ. Κωτσιόπουλος ανέφερε πως θα πρέπει να είναι ανωνυμοποιημένα και διαθέσιμα τόσο στον τον πολίτη όσο και στον επαγγελματία υγείας, και για διαφορετικούς σκοπούς, ειδικότερα, την εξέλιξη της επιστήμης, τη χάραξη της πολιτικής, την εκπαίδευση, την έρευνα και την ανάπτυξη. Ωστόσο, σημείωσε, το θεσμικό πλαίσιο μέσα από τον Ν.4600/18 χρειάζεται σαφώς βελτίωση. Η διαχείριση των δεδομένων αποτελεί κεντρική κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία στοχεύει σε έναν ενιαίο χώρο δεδομένων της υγείας και έχει εντάξει τη δράση αυτή στην προγραμματική περίοδο 2019-25. Στην Ελλάδα χρειαζόμαστε ένα ισχυρό σύστημα διακυβέρνησης των δεδομένων, συγκεκριμένους κανόνες για τη χρήση τους, ποιότητα στα δεδομένα που συλλέγουμε, ισχυρές υποδομές και διαλειτουργικότητα, υπογράμμισε. Το σύστημά μας θα πρέπει να ενσωματώνει καλές πρακτικές που εφαρμόζονται σε άλλα κράτη μέλη της Ε.Ε., όπως στη Φιλανδία, όπου έχει δημιουργηθεί κεντρικός οργανισμός υπεύθυνος για τη διάθεση των δεδομένων σε τρίτους φορείς. Η ανάπτυξη του συστήματος θα πρέπει να αφορά τη συνεργασία των τριών ακόλουθων υπουργείων: Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Υγείας και Ανάπτυξης.
Η διεύθυνση Πληροφορικής του Υπουργείου Υγείας, όπως ανέφερε ο ομιλητής, απέστειλε ερωτηματολόγιο στα νοσοκομεία της Ελλάδας προκειμένου να διερευνήσει τη διαλειτουργικότητα στο σύστημα υγείας σήμερα. Διαπιστώθηκε ότι πολλές από τις εξετάσεις γίνονται ακόμη χειρόγραφα, σε ποσοστό 20% για τους νοσηλευόμενους και 53% για τα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών, με σοβαρό αντίκτυπο στη λειτουργία του νοσοκομείου. Για την αντιμετώπιση του ζητήματος και καθώς η διαλειτουργικότητα αποτελεί προϋπόθεση για όλα τα έργα του ψηφιακού μετασχηματισμού ζητήθηκε τεχνική βοήθεια από την Κομισιόν ώστε να δημιουργηθεί στην Ελλάδα ένα Εθνικό Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας με σενάρια χρήσης. Επιπλέον, υπάρχουν τόσο οι πόροι όσο και ωριμότητα από τις εταιρείες για την υλοποίηση του ψηφιακού μετασχηματισμού, πρόσθεσε ο κ. Κωτσιόπουλος.
Αναφορικά με τις υπηρεσίες για τον πολίτη -τον τρίτο άξονα του ψηφιακού μετασχηματισμού- ο κ. Κωτσιόπουλος ανέφερε πως ήδη υπάρχει συνεργασία μέσω ενός προγράμματος Interreg ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ιταλία, με σκοπό τη δημιουργία έξυπνων εφαρμογών για την παρακολούθηση της υγείας από το σπίτι. Υπάρχουν μια σειρά από ζητήματα, τα οποία απαρίθμησε ο ομιλητής, σε ό,τι αφορά στο θεσμικό πλαίσιο και τους τρόπους που οι εφαρμογές θα ενσωματώσουν την ιατρική ευθύνη, αλλά και την ασφάλεια των δεδομένων, την αποζημίωση και τα κίνητρα. Και σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν πολλά καλά παραδείγματα εφαρμογών, όπως μία εφαρμογή που χρησιμοποιεί το NHS και ενημερώνει τον Πολίτη για την αναμονή στα τμήματα επειγόντων, για τις οποίες υπάρχουν ορισμένες προϋποθέσεις, όπως η διαλειτουργικότητα. Ο κ. Κωτσιόπουλος επισήμανε την ανάγκη δημιουργίας οικοσυστήματος εφαρμογών και δραστηριοποίησης καινοτόμων επιχειρήσεων που θα μας οδηγήσουν στο βέλτιστο αποτέλεσμα.
Η καινοτομία από την οποία θα ωφεληθούν οι επαγγελματίες της υγείας θα είναι την εισαγωγή ψηφιακών τεχνολογιών, ώστε να παρέχονται οι καλύτερες δυνατές επιλογές, με οικονομία χρόνου. Ο ομιλητής αναφέρθηκε σε ένα πρόγραμμα υπό επεξεργασία, το οποίο περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός κεντρικού αποθετηρίου εικόνων όπου με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης ο κλινικός θα μπορεί να καταλήξει σε διάγνωση στο συντομότερο δυνατό χρόνο, υπογράμμισε.
Στη συνέχεια ο κ. Κωτσιόπουλος αναφέρθηκε στους νέους ρόλους που θα δημιουργηθούν στο σύστημα υγείας για τους ανθρώπους που θα ηγηθούν αυτού του προγράμματος μέσα στο νοσοκομείο. Πρόκειται για τους digital leaders του μέλλοντος, οι οποίοι σαφώς και δεν θα προέρχονται μόνο από τα τμήματα πληροφορικής. Οι ρόλοι αυτοί θα είναι ο data manager, ο DRG coder και ο MDT facilitator, αναφορικά με το τεχνικό κομμάτι της διαδικασίας, όμως παράλληλα θα χρειαστούν clinical digital leaders, οι οποίοι θα είναι οι γιατροί που θα οδηγήσουν, τους συναδέλφους τους, τη μονάδα τους αλλά και συνολικά το σύστημα στον ψηφιακό μετασχηματισμό, σημείωσε ο κ. Κωτσιόπουλος και τόνισε ότι η εκπαίδευση των ανθρώπων αυτών είναι ιδιαίτερης σημασίας.
Η επιτάχυνση των εξελίξεων που έφερε η πανδημία άλλαξε και τον τρόπο που η χώρα αλλά και η Ε.Ε. σήμερα αντιμετωπίζουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό στην υγεία, ανέφερε, αυτό που είναι βασικό όμως είναι να προχωρήσουμε με πολλή δουλειά στην προετοιμασία ώστε το σύστημα υγείας μέσα από την τεχνολογία να παραγάγει ποιοτικότερες και καλύτερες λύσεις για τον πολίτη, κατέληξε ο κ. Κωτσιόπουλος.
Απαντώντας σε ερώτηση του συντονιστή, ο κ. Κωτσιόπουλος επισήμανε ότι στους εμπλεκόμενους που θα συμμετέχουν στον σχεδιασμό του ψηφιακού μετασχηματισμού περιλαμβάνονται οι ενώσεις των ασθενών οι οποίες θα διαδραματίσουν κυρίαρχο ρόλο στον σχεδιασμό των λύσεων. Αυτές γνωρίζουν την καθημερινότητά του συστήματος υγείας και η συμβολή τους στον σχεδιασμό μπορεί να είναι καθοριστική, τόνισε.
Χρηματοδοτική υποστήριξη του Ψηφιακού Μετασχηματισμού στην Υγεία
Τους τρόπους και τις δυνατότητες χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση ανέπτυξε στη συνέχεια ο κ. Γιώργος Μαργετίδης, Health and Digital Executive Agency, European Commission. Στην αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ανήκουν 6 οργανισμοί οι οποίοι διαχειρίζονται τα κονδύλια, είπε, ενώ υπογράμμισε ότι με προσωπική απόφαση της Προέδρου της Επιτροπής ο ψηφιακός μετασχηματισμός εντάχθηκε στον ίδιο οργανισμό με την υγεία, γεγονός που από μόνο του σηματοδοτεί την προτεραιότητα που δίνει και η Ε.Ε. στον ψηφιακό μετασχηματισμό της υγείας. Ο τελικός στόχος, ανέφερε, είναι η δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Ενιαίου χώρου δεδομένων για την υγεία. Ωστόσο ο προβληματισμός που παραμένει δεν είναι το αν θα γίνει ο ψηφιακός μετασχηματισμός, αλλά ποιος τελικά θα τον υλοποιήσει γρήγορα, αποτελεσματικά και σωστά. Για πολλά χρόνια συζητούσαμε για το ‘e-health’, υπογράμμισε, όμως ίσως επειδή το βάρος έπεφτε στο ‘e’ και όχι στο ‘health’ είχαμε πάρα πολλές αποτυχίες στον σχεδιασμό μας. Ένας παράγοντας που επηρέασε τις αποτυχίες αυτές, επισήμανε, ήταν ότι δεν είχαν συμπεριληφθεί σε αυτόν οι επαγγελματίες υγείας ούτε και οι ασθενείς. Όμως εξαιτίας της Covid-19 είχαμε ένα ‘paradigm shift’, μία εκ βάθρων αλλαγή, σημείωσε ο κ. Μαργετίδης.
Σχετικά με την προσπάθεια αυτή της Ελλάδας για ψηφιακό μετασχηματισμό ο ομιλητής επέστησε την προσοχή στο γεγονός ότι η Δημόσια Υγεία παραμένει αρμοδιότητα των κρατών μελών και όχι της Επιτροπής, η οποία από την πλευρά της υποστηρίζει τον σχεδιασμό που θα προταθεί από το κάθε κράτος μέλος. Ο κ. Μαργετίδης διευκρίνισε επίσης, ότι πέρα από το ‘EU for Health’ -του οποίου οι πόροι φθάνουν στα 5,1 δισ.-, υπάρχουν πολλά προγράμματα χρηματοδότησης. Ανέφερε ενδεικτικά τα προγράμματα του Ταμείου Συνοχής και τα Emergency Support Instruments. Όμως, τόνισε, δεν πρέπει να χαθούμε ανάμεσα σε όλες αυτές τις δυνατότητες και τα προγράμματα, αλλά να ακολουθήσουμε πιστά τη συνολική μας στρατηγική και με σωστή οργάνωση και προγραμματισμό να αντλήσουμε τους κατάλληλους πόρους.
Η εμπειρία έχει δείξει ότι τα κράτη μέλη που επιτυγχάνουν τέτοιας μορφής μεταρρυθμίσεις είναι αυτά που ακολουθούν αυτή τη στρατηγική, συμπλήρωσε. Το μυστικό για τη σωστή υλοποίηση βρίσκεται στη συνεργασία, στη συμμετοχή σε διεθνή δίκτυα και στη μεγαλύτερη δυνατή εκμετάλλευση της τεχνικής υποστήριξης που παρέχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Ελλάδα έχει το πλεονέκτημα αφενός να διαθέτει ένα ενιαίο Εθνικό Σύστημα Υγείας, οπότε η διάχυση νέων πρακτικών μπορεί να γίνει με έναν ενιαίο τρόπο· αφετέρου, ευνοείται λόγω του μεγέθους της, μιας και όσο πιο μικρή είναι μια χώρα τόσο καλύτερα, γρηγορότερα και ευκολότερα μπορεί να εφαρμόσει μιας τέτοιας μορφής μεταρρύθμιση, πρόσθεσε ο κ. Μαργετίδης. Συνεπώς, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να κρατάμε τα μάτια μας ανοιχτά στις χρηματοδοτικές ευκαιρίες, να επικεντρωθούμε στη στρατηγική και να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή στην υλοποίηση, κατέληξε ο κ. Μαργετίδης.
Ο ΑΗΦΥ και τα επόμενα βήματά του
Στη συνέχεια τον λόγο έλαβε η κ. Νίκη Τσούμα, Πρόεδρος Δ.Σ. & Διευθύνουσα Σύμβουλος της Η.ΔΙ.Κ.Α. Α.Ε. για να παρουσιάσει τα επόμενα βήματα που σχεδιάζονται για τον ηλεκτρονικό φάκελο υγείας.
Η κ. Τσούμα αναφέρθηκε στα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει με την αξιοποίηση και τον μετασχηματισμό του ψηφιακού περιβάλλοντος, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται οι εφαρμογές που ήδη υπήρχαν στη χώρα πριν από την πανδημία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, σημείωσε, αποτελεί η ηλεκτρονική συνταγογράφηση. η οποία αποτελούσε μια «back-office» λειτουργία, όμως με τον μετασχηματισμό της σε άυλη συνταγογράφηση, κατέστη δυνατή η υλοποίηση της διαδικασίας του εμβολιασμού με ψηφιακό τρόπο στο σύνολό της.
Σε ό,τι αφορά στη δημιουργία του ηλεκτρονικού φακέλου, ανέφερε ότι το πιο πρόσφατο βήμα που πραγματοποιήθηκε ήταν η εφαρμογή για κινητές συσκευές myHealth, η οποία αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι του ατομικού ηλεκτρονικού φακέλου του ασθενούς. Η εφαρμογή συγκεντρώνει συνταγές και παραπεμπτικά τα οποία αντλεί από την άυλη συνταγογράφηση. Υπάρχει ασφάλεια σε ό,τι αφορά την εφαρμογή και τα δεδομένα, τόνισε η κ. Τσούμα, διότι η είσοδος σε αυτή γίνεται είτε με τους ατομικούς κωδικούς του ασθενούς, είτε μέσω του TaxisNet, είτε μέσω του ηλεκτρονικού συστήματος των τραπεζών.
Το σημαντικότερο όλων είναι ότι όλες αυτές οι πληροφορίες βρίσκονται στο κινητό μας και όχι στο χαρτί, είπε η ομιλήτρια, και μέσα από την εφαρμογή μπορούμε απευθείας να απευθυνθούμε στο φαρμακείο ή στα διαγνωστικό κέντρο. Επιπλέον, τόσο στη συνταγή όσο και στο παραπεμπτικό, μπορούμε να προχωρήσουμε στην εκτέλεση της συνταγής ή της ιατρικής πράξης με το barcode και μόνο. Η κ. Τσούμα ανέφερε και ορισμένες λειτουργίες που θα προστεθούν σύντομα, όπως οι ιατρικές βεβαιώσεις, ειδοποιήσεις για νέες συνταγές, για την εκτέλεση συνταγών και ιατρικών πράξεων κ.α. Στους πέντε μήνες που λειτουργεί η συγκεκριμένη εφαρμογή έχουν γίνει περίπου 160.000 downloads, είπε. Η ομιλήτρια συμπλήρωσε ότι η εφαρμογή αυτή αποτελεί μόνο την αρχή του ηλεκτρονικού φακέλου, ενώ στα επόμενα βήματα θα προστεθεί και η λειτουργία των ηλεκτρονικών ραντεβού σε περιβάλλον φιλικότερο προς τον χρήστη. Είναι πολύ σημαντικό στη συγκεκριμένη φάση να υπάρχει η συμμετοχή του πολίτη, ώστε να μας καθοδηγεί σε σχέση με τον τρόπο που κατανοεί τη λειτουργία της εφαρμογής και πόσο εύκολα μπορεί να εκτελέσει αυτό που του ζητείται, είπε η κ. Τσούμα.
Θα ακολουθήσει η δημιουργία μητρώων ασθενών, τα οποία μπορεί να είναι συνολικά ή ανά ασθένεια. Τα μητρώα θα δώσουν ιδιαίτερα χρήσιμες πληροφορίες για την εξέλιξη των ασθενειών και θα είναι προσβάσιμα τόσο από τους επαγγελματίες της υγείας όσο και από τους ίδιους τους ασθενείς. Όσον αφορά την πρόσβαση στον ατομικό ιατρικό φάκελο, η κ. Τσούμα ανέφερε ότι η Η.ΔΙ.Κ.Α. συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα NCP for eHealth το οποίο θα επιτρέψει στους πολίτες της Ε.Ε. όταν μετακινούνται ανάμεσα στα κράτη μέλη να έχουν μαζί τους έναν συνοπτικό ιατρικό φάκελο, προσπελάσιμο στην περίπτωση που θα τους συμβεί κάτι.
Η ομιλήτρια παρουσίασε τον σχεδιασμό για το άμεσο μέλλον, ο οποίος περιλαμβάνει ένα διαγωνισμό για Ris Packs στα νοσοκομεία και τις μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που δεν διαθέτουν, ένα δίκτυο τηλεσυμβουλευτικής για την ψυχική υγεία, καθώς επίσης και δράσεις για τη συνταγογράφηση και την άυλη λειτουργία μέσα στο νοσοκομείο. Μια επόμενη σημαντική πρωτοβουλία θα αφορά στην προληπτική ιατρική μ αποστολή ενημερώσεων και ειδοποιήσεων σε στοχευμένες ομάδες, όπως παραδείγματος χάριν σε γονείς για τον επόμενο εμβολιασμό των παιδιών τους, ή σε άτομα από ένα ηλικιακό κατώφλι και πάνω για προληπτικές εξετάσεις μαστογραφίας και προστάτη. Η κ. Τσούμα κατέληξε, με αναφορά σε μια σημαντική και ενδιαφέρουσα πρόκληση που θα συγκαταλέγεται στα επόμενα βήματα της Η.ΔΙ.Κ.Α., τη συλλογή εργαστηριακών αποτελεσμάτων μέσω της εφαρμογής MyHealth.
Καταγραφή νεοπλασιών στην ψηφιακή εποχή: Η νέα προσπάθεια της Ελλάδας
Στη συνέχεια τον λόγο πήρε η κ. Ελπίδα Κυριακού, Συνεργάτης Γενικού Γραμματέα Υπηρεσιών Υγείας, Προϊσταμένη Υποδιεύθυνσης Πληροφορικής Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός» για να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο θα πραγματοποιείται η καταγραφή και θα υλοποιηθεί το μητρώο νεοπλασιών στην ψηφιακή εποχή. Ξεκινώντας την ομιλία της, τόνισε τη σπουδαιότητα της συλλογής των στοιχείων των νεοπλασιών όχι μόνο σε τοπικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο και σημείωσε ότι, αν και η συλλογή τους είναι μία διαδικασία δύσκολη και άχαρη πολλές φορές, το τελικό αποτέλεσμα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για τη διαχείριση των ογκολογικών ασθενών. Δυστυχώς, παρατήρησε, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή η Ελλάδα δεν διαθέτει εθνικά δεδομένα για τον καρκίνο, με αποτέλεσμα στην Ε.Ε. να μην εμφανίζονται καθόλου στοιχεία από τη χώρα μας, ενώ στον Π.Ο.Υ. οι ενδείξεις που υπάρχουν για τη χώρα γίνονται με αναγωγή στα δεδομένα των γειτονικών χωρών.
Αυτή τη στιγμή η Ευρωπαϊκή Ένωση εστιάζει στη συγκέντρωση των δεδομένων για την αντιμετώπιση του καρκίνου με στόχο τη δημιουργία ενός κέντρου γνώσης αλλά και ενός ευρωπαϊκού αποθετηρίου εικόνων καρκίνου το οποίο θα βοηθάει κλινικούς και ερευνητές να αξιολογούν καλύτερα τις διαγνώσεις.
Όσον αφορά την Ελλάδα, είπε η κ. Κυριακού, υποβλήθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης προς χρηματοδότηση το Εθνικό Ψηφιακό Πρόγραμμα διαχείρισης του καρκίνου, κόστους 37,2 εκ. ευρώ, στο οποίο περιέχεται και το Εθνικό Μητρώο Νεοπλασιών. Στο ένα τμήμα του προγράμματος προβλέπεται να συμμετέχουν όλες οι δομές, δημόσιες ή ιδιωτικές, αλλά και οι μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ενώ στο δεύτερο να συμμετέχουν 10-12 κυρίως μεγάλα ογκολογικά νοσοκομεία της χώρας. Επιπρόσθετα ψηφιακά εργαλεία θα εξοπλίσουν τα νοσοκομεία, τα οποία θα ενισχύσουν τις διεπιστημονικές ομάδες τους, ενώ μέσω αυτών θα εισαχθεί η τεχνητή νοημοσύνη στη διαγνωστική τους μεθοδολογία, καθώς και στη διαχείριση των χημειοθεραπειών. Προβλέπεται επίσης συνεργασία με τις ενώσεις των ασθενών, όχι μόνο για τη συλλογή των δεδομένων αλλά και σε οποιοδήποτε άλλο τομέα θεωρηθεί χρήσιμο, επισήμανε η ομιλήτρια. Ταυτόχρονα, στο σύστημα θα εισάγονται δεδομένα και από τις διαθέσιμες ψηφιακές εφαρμογές, ενώ θα πρέπει να γίνει διασύνδεση με όλες τις υπόλοιπες υπηρεσίες που μπορούν να παρέχουν στοιχεία, όπως ο ΕΟΠΥΥ, τα ΚΕΠΑ, ή άλλοι δημόσιοι φορείς.
Εκκρεμούν κρίσιμες αποφάσεις σχετικά με το τελικό περιεχόμενο του μητρώου νεοπλασιών, οι οποίες είναι αυτή τη στιγμή υπό συζήτηση, ενώ εγείρονται πολλά ερωτήματα: τι θα περιλαμβάνεται, με ποιο τρόπο θα γίνεται αυτό, και τελικά πώς θα αξιοποιούνται τα δεδομένα του μητρώου, επισήμανε. Ακόμη ένα κρίσιμο ερώτημα που τίθεται είναι αν θα αναπτυχθεί ένα μητρώο νεοπλασιών ή πολλά, πρόσθεσε, και παρέθεσε παραδείγματα από διαφορετικές πρακτικές χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η κ. Κυριακού συμπλήρωσε πως ο Π.Ο.Υ. επισημαίνει ότι η δημιουργία ενός μοναδικού εθνικού μητρώου νεοπλασιών είναι κάτι εξαιρετικά δύσκολο.
Άλλοι προβληματισμοί που προκύπτουν σχετικά με το μητρώο νεοπλασιών είναι οι μεταβλητές που θα χρησιμοποιηθούν για την καταγραφή τους, ανέφερε η κ. Κυριακού. Αυτή τη στιγμή, εννέα θεωρούνται απαραίτητες σε επίπεδο Ε.Ε., ενώ οι υπόλοιπες είναι προαιρετικές. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί, είπε η ομιλήτρια, ότι σε αυτές δεν συμπεριλαμβάνονται θεραπευτικά δεδομένα, καθώς η συλλογή τους θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολη διαδικασία. Το δίκτυο καταγραφής των σκανδιναβικών χωρών, το οποίο θεωρείται και από τα πιο προηγμένα, καταγράφει μόνον 7 χαρακτηριστικά των όγκων, σημείωσε, και σχολίασε πως σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο του μητρώου, είναι προφανές ότι δεν μπορεί να συμπεριλαμβάνεται συνολικά ο ογκολογικός ιατρικός φάκελος του κάθε ασθενούς. Η ελληνική ογκολογική εταιρεία, πρόσθεσε, προσπαθεί να εφαρμόσει ένα ενιαίο σύστημα ογκολογικού φακέλου σε εθνικό επίπεδο, το οποίο σαφώς θα διευκολύνει τη συλλογή των δεδομένων.
Η κ. Κυριακού αναφέρθηκε στη συνέχεια στη συλλογή των δεδομένων που μπορεί να είναι ενεργητική, παθητική ή αυτοματοποιημένη ηλεκτρονική, καθώς επίσης και στην υποχρεωτικότητα, η οποία όμως τόνισε, για να εφαρμοστεί θα πρέπει να υπάρχουν επαρκείς υποδομές, επαρκής χρόνος για να γίνεται η συλλογή των δεδομένων αλλά και τα αντίστοιχα πληροφοριακά συστήματα. Μέχρι σήμερα, έχει αποδειχθεί ότι η καταγραφή και η συλλογή των δεδομένων από τους γιατρούς είναι ένα σύστημα που δεν αποδίδει, επισήμανε, και υπογράμμισε την ιδιαίτερη σημασία της ύπαρξης του data manager σε κάθε νοσοκομειακή μονάδα που θα είναι υπεύθυνος γι’ αυτή τη διαδικασία.
Στο «ταξίδι των δεδομένων», είπε η κ. Κυριακού, είναι κρίσιμο να υπάρχουν εξειδικευμένα άτομα για τη συλλογή και την καταγραφή, αλλά και μία ομάδα η οποία θα ελέγχει και θα βελτιώνει την ποιότητα των δεδομένων. Σε ό,τι αφορά στην μετέπειτα αξιοποίησή τους, υπογράμμισε την ανάγκη του εκσυγχρονισμού του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου. Σύμφωνα με τον Ν.4600/19 προβλέπεται η σύσταση του Εθνικού Ινστιτούτου Νεοπλασιών, ως φορέα διαχείρισης της συλλογής των δεδομένων, ο οποίος όμως δεν έχει ακόμη συσταθεί και αυτό αποτελεί βασικό πρόβλημα για την όποια πρόοδο.
Χρειαζόμαστε ρεαλιστική στοχοθεσία σε σχέση με αυτά που μπορούμε να επιτύχουμε, υποστήριξη υποδομών, αναβάθμιση υλικών και επένδυση στους ανθρώπους για να εξασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα και τη συνέχεια του εγχειρήματος, κατέληξε η κ. Κυριακού.