Το ζήτημα των επιπτώσεων της πανδημίας στα χρόνια νοσήματα, λόγω της καθυστερημένης φροντίδας τους, αποτελεί ένα φλέγον για τη δημόσια υγεία του πληθυσμού θέμα, που δυστυχώς δεν έχει επί του παρόντος προσελκύσει την προσοχή που θα έπρεπε και δεν έχει συζητηθεί στην έκταση και στο βάθος που αναλογούν στη σημασία του.
Με αυτά τα λόγια προλόγισε την ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συζήτηση του στρογγυλού τραπεζιού με θέμα «Το αποτύπωμα της πανδημίας Covid-19 στα χρόνια νοσήματα: καθυστερημένη φροντίδα» ο κ. Χρήστος Λιονής, Καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο οποίος συντόνισε τη συνεδρία από κοινού με τον κ. Κώστα Τσιούφη, Καθηγητή Καρδιολογίας και Διευθυντή της Α΄ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινική του Ε.Κ.Π.Α. στο Νοσοκομείο «Ιπποκράτειο».
Καρκίνος
Οι περισσότερες κατηγορίες ασθενειών επιβαρύνθηκαν σημαντικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας της Covid-19, δήλωσε ο κ. Ιωάννης Μπουκοβίνας, Παθολόγος-Ογκολόγος, Επιστημονικός Υπεύθυνος της Ογκολογικής Μονάδος στη «Βιοκλινική» Θεσσαλονίκης, παρουσιάζοντας, αρχικά, στοιχεία από μία μελέτη για το πρώτο κύμα της πανδημίας που διεξήχθη σε 155 χώρες και η οποία έδειξε, όπως αναφέρει ο Π.Ο.Υ., πως η πανδημία είχε αρνητικές επιπτώσεις στην αντιμετώπιση πολλών νόσων και σε τουλάχιστον 42% των θεραπειών του καρκίνου.
Ο καρκίνος είναι μία νόσος που φάνηκε ότι επηρεάσθηκε σημαντικά σε όλο το φάσμα φροντίδας του, τόνισε ο ομιλητής. Η διαμόρφωση μίας νέας «κανονικότητας», μιας καλύτερης κατάστασης από αυτή που είχαμε στο παρελθόν, για τους ογκολογικούς ασθενείς, μετά την πανδημία του κορωνοϊού και η προετοιμασία μιας νέας παγκόσμιας κοινωνικής συμφωνίας, συνέχισε, προϋποθέτει την αποτύπωση των άμεσων και έμμεσων επιδράσεων της πανδημίας στη φροντίδα του καρκίνου, καθώς και τη διερεύνηση και ανάλυση των ζοφερών, αλλά και των φωτεινών μεταστροφών που επιτεύχθηκαν στην αντιμετώπιση της νόσου.
Η υπέρμετρη θνητότητα, επισήμανε ο κ. Μπουκοβίνας, που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας οφειλόταν αφενός στον ίδιο τον κορωνοϊό, αφετέρου στις καθυστερήσεις στη διάγνωση και θεραπεία πολλών νοσηροτήτων, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου.
Στη χώρα μας, η έρευνα που πραγματοποίησε η Ε.Ο.Π.Ε. κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος έδειξε πως τα ογκολογικά κέντρα λειτούργησαν με μειωμένο φόρτο εργασίας, οι χειρουργικές επεμβάσεις και ακόμη περισσότερο η λειτουργία των Ογκολογικών Συμβουλίων επηρεάσθηκαν αρνητικά σε σημαντικό βαθμό, σε αντίθεση με τη χορήγηση συστηματικής θεραπείας, η οποία επηρεάσθηκε σαφώς λιγότερο, και τον ακτινοθεραπευτικό τομέα που επίσης λειτούργησε αρκετά καλά. Η παροχή ανακουφιστικής φροντίδας, από την άλλη, στο βαθμό που αυτή υπάρχει στη χώρα μας, συμπλήρωσε ο κ. Μπουκοβίνας, επλήγη επίσης σημαντικά από την πανδημία. Όσον αφορά στη λειτουργία των τακτικών εξωτερικών ιατρείων στα ογκολογικά κέντρα, συνέχισε, διαπιστώθηκε σημαντική ελαχιστοποίηση των επισκέψεων των ασθενών σε 75% των κέντρων, ενώ σημαντικά επλήγη και το follow-up των ασθενών σε ποσοστό άνω του 80%. Η προσέλευση νέων περιπτώσεων επηρεάσθηκε μέτρια στο 65% και σοβαρά στο 12% των κέντρων, ενώ οι κυριότερες διαδικασίες που επηρεάσθηκαν σημαντικά, σε ποσοστό άνω του 75%, ήταν η διάγνωση και το follow-up. Επιπλέον, η ένταξη ασθενών σε κλινικές μελέτες, η οποία αποτελεί σημαντικό εργαλείο της πρόσβασης σε καινοτόμα φάρμακα, επίσης επηρεάσθηκε, όπως ήταν αναμενόμενο, σε ποσοστό άνω του 50%, πρόσθεσε ο εισηγητής.
Τα στοιχεία μιας άλλης έρευνας της IQVIA και της ΕΛΛ.Ο.Κ. για το δεύτερο και τρίτο κύμα της πανδημίας, σημείωσε ο κ. Μπουκοβίνας, δείχνουν πως σε 50% των ασθενών η διάγνωση έγινε εν μέσω πανδημίας, με 22% των ασθενών να αναφέρουν πως η θεραπεία τους επηρεάσθηκε λόγω της Covid-19, ενώ επιπλέον 65% των ασθενών που διαγνώσθηκαν εν μέσω πανδημίας ανέφεραν κακή επικοινωνία με την ιατρική ομάδα. Ένα άλλο πρόβλημα που διαπιστώθηκε ήταν ότι 40% των ασθενών δήλωσαν ότι υποχρεώθηκαν σε επιπλέον δαπάνες λόγω της πανδημίας και 50% δήλωσαν ότι υπήρξε καθυστέρηση επικοινωνίας με τον γιατρό, με τα σημαντικότερα προβλήματα που ανέφεραν οι ίδιοι οι ασθενείς να είναι η καθυστέρηση/ακύρωση των ραντεβού και των επαναληπτικών εξετάσεων και ο αποκλεισμός τους από τα νοσοκομεία. Αξίζει επίσης να σημειωθεί, συμπλήρωσε ο ομιλητής, πως 77% των συμμετεχόντων στην ίδια έρευνα δήλωσε ότι η πανδημία είχε σημαντική επίπτωση στην ψυχολογική τους κατάσταση.
Αν και υπήρξαν ασφαλώς και κάποια θετικά, συνέχισε, όπως η υποδειγματική επιστημονική συνεργασία, η καινοτομία στην παροχή ιατρικής φροντίδας και η αυξημένη αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση όλων των εμπλεκόμενων· η πανδημία ανέδειξε ωστόσο και ορισμένα καίρια ζητήματα όπως οι κοινωνικές ανισότητες, οι δομικές αδυναμίες των συστημάτων υγείας και οι αδυναμίες της παγκόσμιας διάρθρωσης των συστημάτων ασφάλειας της υγείας.
Η παρασκευή του εμβολίου μέσα σε ένα μόνο έτος, η οποία αποτελεί επίτευγμα μιας άνευ προηγουμένου συνεργασίας και κοινής προσπάθειας όλων των εμπλεκόμενων, έδειξε την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσει η έρευνα και στον καρκίνο, ολοκλήρωσε την τοποθέτησή του ο κ. Μπουκοβίνας, χαιρετίζοντας την πρόσφατα ανακοινωθείσα πρωτοβουλία του Π.Ο.Υ. για την εκκίνηση μιας διαδικασίας πρόληψης, προετοιμασίας και άμεσης αντιμετώπισης ενδεχόμενων μελλοντικών πανδημιών.
Ο καρκίνος, πολλώ δε μάλλον η λήψη νέας διάγνωσης της νόσου, στην εποχή της Covid αποτελεί έναν πολύ κακό συνδυασμό, δήλωσε στην αρχή της ομιλίας της η επόμενη εισηγήτρια κ. Παρασκευή Μιχαλοπούλου, Πρόεδρος Δ.Σ. του Πανελληνίου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «’Άλμα Ζωής».
Επισημαίνοντας αρχικά την απουσία ενός οργανωμένου προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου και την έλλειψη Μητρώων Ασθενών για τον καρκίνο στη χώρα μας, που θα μας επέτρεπαν να διεξάγουμε συγκρίσεις και να εξάγουμε συμπεράσματα για τις ακριβείς επιπτώσεις της πανδημίας στη νόσο, η ομιλήτρια ανέφερε πως το βέβαιο είναι πως υπήρξαν καθυστερήσεις τόσο στις νέες διαγνώσεις καρκίνου, όσο και στις διαγνώσεις υποτροπών της νόσου.
Στη συνέχεια, η κ. Μιχαλοπούλου παρουσίασε τα αποτελέσματα μιας διαδικτυακής έρευνας που διεξήγαγε, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα άλλων χωρών σχετικά με την επιβάρυνση των ασθενών με καρκίνο λόγω της Covid-19, ο Σύλλογος «Άλμα Ζωής», σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού στη χώρα μας, με στόχο να εντοπισθεί με ποιον τρόπο βίωσαν οι ίδιες οι ασθενείς τον καρκίνο εν καιρώ πανδημίας.
Από τις 483 ερωτώμενες, οι 427 είχαν ολοκληρώσει τις θεραπείες τους, ενώ οι υπόλοιπες 56 εξακολουθούσαν να λαμβάνουν θεραπεία ή είχαν παρουσιάσει μετάσταση, δήλωσε η ομιλήτρια, παρουσιάζοντας ακολούθως τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των συμμετεχουσών. Από τις γυναίκες που βρίσκονταν υπό θεραπεία ή ήταν σε μεταστατικό στάδιο, 84% ανέφεραν πως δεν συνάντησαν καθυστερήσεις ή εμπόδια στο χειρουργείο ή στη θεραπεία τους λόγω Covid-19, ενώ από τις γυναίκες που είχαν ολοκληρώσει τη θεραπεία τους, 70% ανέφεραν πως αντιμετώπισαν εμπόδια στον επανέλεγχο και τις εξετάσεις τους λόγω της πανδημίας. 52% των γυναικών που υποβάλλονταν σε θεραπεία δήλωσαν ότι λαμβάνουν τη θεραπεία σε δημόσια νοσοκομεία και 38% σε ιδιωτικά. Όσον αφορά στα εμπόδια που αντιμετώπιζαν οι ασθενείς, 5 στις 10 γυναίκες ανέφεραν ως βασικό εμπόδιο τον προσωπικό φόβο που βίωναν λόγω του κορωνοϊού, 3 στις 10 ανέφεραν δυσκολία στην πρόσβαση –κυρίως ασθενείς από την περιφέρεια- 32% ανέφεραν μη διαθεσιμότητα του ιατρού και 23% την ύπαρξη λίστας αναμονής.
Από τις γυναίκες που εργάζονταν, 52% αυτών που βρίσκονταν σε θεραπεία συνέχισε να εργάζεται είτε με φυσική παρουσία είτε με τηλεεργασία προ πανδημίας, ποσοστό που κατά τη διάρκεια της πανδημίας μειώθηκε σε 23%. Όσον αφορά στις πηγές πληροφόρησης των ασθενών, 9 στις 10 ανέφεραν ότι ενημερώθηκαν από τον ιατρό τους και 4 στις 10 ανέφεραν ως δεύτερη πηγή πληροφόρησης τους συλλόγους ασθενών, ενώ όσον αφορά στην ψυχική τους διάθεση, 5 στις 10 δήλωσαν πως επηρέαστηκαν πολύ ή πάρα πολύ, αναφέροντας ως κυρίαρχο συναίσθημα (35%) την ανησυχία. Το θετικό ήταν πως 91% των γυναικών δήλωσαν πως είχαν στήριξη, τόσο συναισθηματική όσο και πρακτική, υπογράμμισε η κ. Μιχαλοπούλου, ενώ ιδιαίτερα σημαντικό είναι και το εύρημα ότι 41% των ασθενών πιστεύει πως η εξέλιξη της πανδημίας θα επηρεάσει την ψυχική τους υγεία και 29% πως θα επηρεάσει τη σωματική τους υγεία.
Όσον αφορά στη συναισθηματική κατάσταση των ασθενών, συμπλήρωσε η ομιλήτρια, ως κυρίαρχο συναίσθημα (40%) αναφέρθηκε το άγχος, το οποίο μάλιστα ήταν σε παθολογικό επίπεδο, ενώ επιπλέον σε παθολογικό επίπεδο κατάθλιψης βρισκόταν το 17% των ερωτώμενων και οριακά παθολογικό άλλο 28%.
Τα αποτελέσματα της έρευνας, επισήμανε καταλήγοντας η κ. Μιχαλοπούλου, έδειξαν ότι η βοήθεια –ηθική και πρακτική- που προσέφεραν οι σύλλογοι ασθενών σε όλη τη διάρκεια της πανδημίας στις ασθενείς ήταν ουσιαστική και πολύτιμη, τόσο μέσα από τις ποικίλες υποστηρικτικές τους δομές, όσο και ως μια βασική πηγή ενημέρωσης και πληροφόρησης.
Καρδιαγγειακά Νοσήματα
Η τεράστια επίπτωση των καρδιαγγειακών παθήσεων, που ευθύνονται παγκοσμίως για περίπου 18 εκατομμύρια θανάτους ετησίως, εξακολουθεί να αποτελεί μία αδήριτη πραγματικότητα ακόμη και σε καιρούς πανδημίας, υπογράμμισε ο κ. Πάνος Ε. Βάρδας, Καθηγητής Καρδιολογίας, Συντονιστής του Τομέα Καρδίας στον Όμιλο «Υγεία», HHG, και Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας (2012-2014), ξεκινώντας την ομιλία του σχετικά με τις επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19 στη διαχείριση των καρδιαγγειακών νόσων.
Στη διάρκεια κυρίως του πρώτου lockdown, αλλά και του δεύτερου σε ένα βαθμό, επισήμανε ο καθηγητής, απεδείχθη ότι υπήρξε όντως πρόβλημα στην οξεία νοσηλεία των ασθενών, για διάφορους λόγους. Σύμφωνα με αμερικανικές μελέτες, κατά τους μήνες Ιανουάριο-Μάρτιο του 2020 υπήρξαν σημαντικές αλλαγές στην εμφάνιση οξέων καρδιολογικών προβλημάτων στα εξωτερικά ιατρεία και στις αντίστοιχες νοσηλείες. Τη μείωση που παρατηρήθηκε στην εμφάνιση οξέων ισχαιμικών συνδρόμων σε ποσοστό από 10% έως 25%, ακολούθησε μια μεγάλη συζήτηση σχετικά με τα αίτια που την προκάλεσαν. Μία άποψη που διατυπώθηκε ήταν πως η μείωση αυτή οφειλόταν σε φόβο των ασθενών να επισκεφθούν τα εξωτερικά ιατρεία μήπως η νόσος τους επιβαρυνθεί, ωστόσο έχει διατυπωθεί και η άποψη ότι μπορεί τα οξέα ισχαιμικά σύνδρομα να μειώθηκαν όντως, λόγω της μείωσης των παραγόντων που πυροδοτούν την εκδήλωσή τους κατά τη διάρκεια του lockdown. Σαφής απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν έχει ακόμη δοθεί, επισήμανε ο κ. Βάρδας, ωστόσο είναι γεγονός ότι υπήρξε όντως μείωση στην προσέλευση ασθενών στα εξωτερικά ιατρεία. Όσον αφορά στη θνητότητα που καταγράφηκε, ωστόσο, στις νοσοκομειακές εισαγωγές κατά τη διάρκεια του Μαρτίου, φαίνεται ότι αυξήθηκε σε σύγκριση με το 2019, αύξηση που αντανακλά τις δυσκολίες που αντιμετωπίσθηκαν στη νοσηλεία των καρδιαγγειακών νοσημάτων λόγω της πανδημίας.
Είναι σαφές ότι στη διάρκεια της πανδημίας υπήρξαν προβλήματα στη διαχείριση των καρδιαγγειακών παθήσεων και ο φόβος επηρέασε την προσέλευση των ασθενών στις μονάδες υγείας, σημείωσε ο εισηγητής. Υπάρχουν στοιχεία που αναφέρουν ότι οι θάνατοι από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου αυξήθηκαν εξαιτίας της καθυστερημένης προσέλευσης των ασθενών για φροντίδα, ενώ όλοι οι δείκτες διαχείρισης των οξέων ισχαιμικών συνδρόμων, όλοι οι χρόνοι από την εκδήλωση του οξέος επεισοδίου έως τον καθετηριασμό του ασθενούς, αυξήθηκαν.
Η πανδημία, υπογράμμισε ο κ. Βάρδας, επηρέασε και την οξεία αλλά και τη χρόνια φροντίδα των καρδιαγγειακών ασθενών. Τα προβλήματα στη φροντίδα ωστόσο των καρδιαγγειακών παθήσεων είναι ανάγκη να επιλυθούν, καθώς αναπόφευκτα κάποια στιγμή θα οδηγήσουν σε αυξημένους δείκτες νοσηρότητας και θνητότητας.
Η πανδημία, ωστόσο, συνέχισε, θα μπορούσαμε να πούμε πως οδήγησε και σε ορισμένες θετικές εξελίξεις. Για παράδειγμα, η πίεση που ασκήθηκε λόγω της πανδημίας σε όλα τα μέρη κόσμου είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική βελτίωση της συνεργασίας και της ομαδικής εργασίας στη λειτουργία των νοσηλευτικών και ιατρικών συστημάτων, η οποία αναμφισβήτητα θα πρέπει να διατηρηθεί, τόνισε ο καθηγητής. Κατά τη διαμόρφωση της νέας «κανονικότητας», θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι πολλά από τα στοιχεία που επινοήθηκαν, οργανώθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν λόγω της πίεσης της πανδημίας θα συνεχίσουν να είναι απαραίτητα στα συστήματα υγείας. Εκτός της ομαδικής εργασίας, συμπλήρωσε, τεράστια είναι και η σημασία της ηλεκτρονικής υγείας, η οποία ευοδώθηκε χάρη στις δυνατότητες που προσφέρει η ψηφιακή τεχνολογία. Η πανδημία αποτέλεσε τον καταλύτη, εξήγησε ο ομιλητής, για την ταχύτατη ανάπτυξη και υιοθέτηση της απομακρυσμένης φροντίδας μέσω εφαρμογών κινητών τηλεφώνων, αλλά και φορητών συσκευών, η οποία αποτελεί ένα ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο για τη χρόνια παρακολούθηση των ασθενών με καρδιαγγειακά νοσήματα.
Αυτό που απομένει να γίνει, επισήμανε ο καθηγητής, είναι τα συστήματα υγείας και οι υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων να αντιληφθούν τα σημαντικά πλεονεκτήματα των νέων αυτών εργαλείων, τα οποία αφενός προσφέρουν στους ασθενείς τη δυνατότητα άνετης, χωρίς μετακίνηση, και καλής παρακολούθησης της κατάστασης υγείας τους –κάτι πολύ σημαντικό όταν μιλάμε κυρίως για ηλικιωμένους ασθενείς- αφετέρου εξοικονομούν πόρους στα συστήματα υγείας. Επιπλέον, είναι σημαντικό και δεν πρέπει να ξεχαστεί, ολοκλήρωσε την ομιλία του ο κ. Βάρδας, το τεράστιο προσωπικό κόστος και η πίεση που υπέστη το ιατρικό, νοσηλευτικό και τεχνικό προσωπικό των συστημάτων υγείας προκειμένου να αντεπεξέλθει στις δύσκολες συνθήκες που βιώσαμε και εξακολουθούμε να βιώνουμε.
Αυτοάνοσα Ρευματικά Νοσήματα
Από την έναρξη της πανδημίας παρατηρήθηκε ένας συθέμελος κλονισμός της ισορροπίας στην παροχή χρόνιας περίθαλψης και πολλές τακτικές ιατρικές επισκέψεις πρόληψης, διάγνωσης, θεραπείας και αποκατάστασης οδηγήθηκαν σε καθυστερήσεις, αναβολές, ακόμη και ακυρώσεις, δήλωσε η κ. Αθανασία Παππά, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αντιρρευματικού Αγώνα (EΛ.Ε.ΑΝ.Α.), ξεκινώντας την εισήγησή της.
Οι πιο συχνές χρόνιες καταστάσεις, η φροντίδα των οποίων διαταράχθηκε, ήταν η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο καρκίνος, οι αναπνευστικές παθήσεις, αλλά και τα αυτοάνοσα νοσήματα, τα οποία συχνά συνοδεύονται από τις προαναφερθείσες νοσηρότητες. Τα αίτια που συνέβαλαν στην ασυνέχεια της χρόνιας φροντίδας ήταν ατομικά –κυρίως ο φόβος λόγω της πιθανότητας έκθεσης στον ιό και η κατ’ οίκον απομόνωση- αλλά και συλλογικά, καθώς υπήρχε έλλειψη υγειονομικού προσωπικού, περαιτέρω αποδυνάμωση της Π.Φ.Υ. και αναστολή της περιπατητικής φροντίδας.
Η αναβολή των προγραμματισμένων ιατρικών επισκέψεων, η υιοθέτηση καθημερινών ανθυγιεινών συνηθειών και η ανεπαρκής συμμόρφωση στη φαρμακευτική θεραπεία, λόγω των υφιστάμενων καθυστερήσεων, μπορούν ωστόσο να οδηγήσουν σε απορρύθμιση των χρόνιων ασθενειών, κατάσταση που ελλοχεύει τον κίνδυνο για καταστροφικές βραχυπρόθεσμες και μακροχρόνιες επιπτώσεις, τόνισε η κ. Παππά.
Προκειμένου να εξασφαλισθεί η συνέχεια των υπηρεσιών της παροχής χρόνιας περίθαλψης κατά τη διάρκεια της πανδημίας, συνέχισε, τα συστήματα υγείας υιοθέτησαν κάποιες νέες πρακτικές, όπως η τηλεϊατρική, η αυτοπαρακολούθηση της υγείας τους από τους ασθενείς και η χρήση της άυλης συνταγογράφησης.
Η αντιμετώπιση της πανδημίας ανέδειξε με τον πιο εκκωφαντικό τρόπο τα χρόνια προβλήματα του δημόσιου συστήματος υγείας, υπογράμμισε η ομιλήτρια, αλλά απέδειξε και την αδύνατη ταυτόχρονη αποτελεσματική αντιμετώπιση και των άλλων νοσημάτων πλην του Covid, προκαλώντας ουσιαστικά μια παράλληλη πανδημία λόγω της μη αντιμετώπισης χρόνιων παθήσεων. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μίας έρευνας, που πραγματοποιήθηκε από τον Ιούλιο έως τον Αύγουστο και στην οποία συμμετείχε και η χώρα μας, εξήγησε, οι ασθενείς αισθάνονται παραγκωνισμένοι ή ακόμη και εγκαταλελειμμένοι από τα εθνικά συστήματα υγείας, αισθάνονται ευάλωτοι, δεν είναι σίγουροι εάν θα μπορέσουν να συνεχίσουν να λαμβάνουν τη φροντίδα και το θεραπευτικό σχήμα που χρειάζονται και νιώθουν ότι οι ανάγκες τους αγνοούνται από τα δημόσια συστήματα υγείας των χωρών τους.
Οι ομάδες ασθενών αποτελούν ίσως το πλέον ενδιαφέρον μέρος του τομέα υγείας, σημείωσε η κ. Παππά, το οποίο αλληλεπιδρά με κάθε πτυχή του συστήματος υγείας. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι ομάδες ασθενών έγιναν ο πρώτος σταθμός για πολλούς ασθενείς με χρόνιες νόσους και είναι βέβαιο ότι διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην υγειονομική περίθαλψη. Διαθέτουν, δε, ένα μοναδικό πλεονέκτημα: καθώς εξειδικεύονται σε ό,τι σχετίζεται με τις ανάγκες των ασθενών, έχουν πλήρη εικόνα της ζωής των ασθενών και της συνολικής φροντίδας που τους προσφέρεται και οι απόψεις τους αντανακλούν την οπτική του ίδιου του ασθενή και όχι του συστήματος υγείας.
Συμπερασματικά, ανέφερε η ομιλήτρια, η πραγματικότητα είναι ότι το δημόσιο σύστημα υγείας μέσα στην πανδημία ενισχύθηκε ελάχιστα με βάση τις πραγματικές ανάγκες αντιμετώπισης των Covid και non-Covid περιστατικών σε ΠΦΥ και νοσοκομεία. Το 4ο κύμα της πανδημίας, αθροιζόμενο στο παράλληλο πανδημικό κύμα των άλλων υποθεραπευόμενων ασθενειών, βρίσκει το δημόσιο σύστημα υγείας σε χειρότερη κατάσταση στελέχωσης και ικανότητας να ανταποκριθεί στις τεράστιες συνδυαστικές ανάγκες όλων των ασθενειών, συμπλήρωσε.
Προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι τεράστιες ελλείψεις στην παροχή δημόσιων υπηρεσιών υγείας, ολοκλήρωσε την τοποθέτησή της η κ. Παππά, απαιτείται να εξασφαλισθεί από το κράτος δωρεάν, πλήρης και απρόσκοπτη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και νοσηλεία σε όλους, να υπάρχει πλήρης και επαρκής χρηματοδότηση των δημόσιων δομών υγείας από τον κρατικό προϋπολογισμό, να γίνουν μαζικές προσλήψεις μόνιμου προσωπικού όλων των κλάδων και ειδικοτήτων στις δημόσιες δομές υγείας, αλλά και να αναπτυχθούν δημόσια Κ.Υ., Π.Ι. και κέντρα αποκατάστασης με σύγχρονο εξοπλισμό και επαρκή στελέχωση.
Οι επιπτώσεις στα Νοσηλευτικά Ιδρύματα
Όπως έχει καταστεί γενική συνείδηση τα τελευταία 2 χρόνια, τουλάχιστον σε όλους τους υγειονομικούς, ανέφερε λαμβάνοντας τον λόγο ο κ. Σπύρος Αποστολόπουλος, Διοικητής του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου «Αττικόν», η πανδημία αποτελεί μια νέα σημαντική πραγματικότητα, η οποία δεν είχε συνυπολογισθεί σε κανένα σχεδιασμό κανενός υγειονομικού συστήματος, αλλά εισέβαλε βίαια και διαπέρασε όλα τα επίπεδα της λειτουργικής και οργανωτικής διάρθρωσης των συστημάτων υγείας παγκοσμίως και δημιούργησε νέες συνθήκες, στις οποίες καλούμαστε να προσαρμοσθούμε ταχύτατα για την καλύτερη διαχείριση όχι μόνο των ασθενών με Covid, αλλά των ασθενών όλου του νοσολογικού φάσματος.
Όπως συνέβη παγκοσμίως, έτσι και στη χώρα μας, συνέχισε ο ομιλητής, κληθήκαμε να προσαρμοσθούμε άμεσα ώστε να αντιμετωπίσουμε έναν «άγνωστο» εχθρό, για τον οποίο δεν γνωρίζαμε εκ των προτέρων πολλά στοιχεία. Στο Νοσοκομείο «Αττικόν», σε σχέση με το 2019, οι προσελεύσεις στο τμήμα επειγόντων περιστατικών μειώθηκαν μεσοσταθμικά κατά 28%, οι εισαγωγές μειώθηκαν κατά 13%, οι συνεδρίες για χημειοθεραπείες μειώθηκαν κατά 17%, ενώ οι συνεδρίες για ακτινοθεραπείες μειώθηκαν κατά 30% -το τελευταίο ποσοστό διοχετεύθηκε ωστόσο στα απογευματινά ιατρεία, όπου σημειώθηκε μάλιστα αύξηση κατά 2%. Τα χειρουργεία μειώθηκαν κατά 65% και, σύμφωνα με τη μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο Νοσοκομείο, διαπιστώθηκε ότι το κόστος των χειρουργείων που πραγματοποιήθηκαν αποτελούσε το 80% του κόστους των συνολικών χειρουργείων που έγιναν το 2019, κάτι που υποδηλώνει και τη βαρύτητα των χειρουργικών επεμβάσεων που διεξήχθησαν και κατά κύριο λόγο αφορούσαν πολυσύνθετα ογκολογικά περιστατικά. Τα οφθαλμολογικά χειρουργεία μίας ημέρας μειώθηκαν κατά 30%, οι μονοήμερες νοσηλείες (κυρίως φιλοξενία ασθενών ύστερα από οφθαλμολογικά χειρουργεία) μειώθηκαν επίσης κατά 30%, ενώ επιπλέον οι επισκέψεις στα τακτικά εξωτερικά ιατρεία μειώθηκαν στο 28%.
Το Νοσοκομείο «Αττικόν», συνέχισε ο κ. Αποστολόπουλος, έχει γενικά μια καλή εικόνα στη διαχείριση ιδιαίτερα όσον αφορά στοχευμένες και ειδικές κατηγορίες χρόνιων ασθενών. Οι ανάγκες ωστόσο που προβάλλονται πλέον πολύ επιτακτικά είναι ότι πρέπει να επεκταθεί ο σχεδιασμός του συστήματος υγείας και του ελληνικού νοσοκομείου πέρα από την παραδοσιακή μορφή που ακολουθείται έως σήμερα. Οι ειδικότητες οι οποίες εμπλέκονται σε όλη αυτή τη φάση της αναδιοργάνωσης δεν είναι ωστόσο μόνο το ιατρικό και το νοσηλευτικό προσωπικό, τόνισε ο ομιλητής, επισημαίνοντας την ανάγκη οργάνωσης νέων διεπιστημονικών ομάδων εργασίας που θα περιλαμβάνουν όλες τις κατηγορίες εργαζόμενων στα νοσοκομεία.
Τα νοσοκομεία πρέπει πλέον να επαναπροσδιορισθούν, κάθε νοσοκομείο πρέπει να αποκτήσει μια νέα ταυτότητα που θα υποδηλώνει τη φυσιογνωμία του, πρέπει να αξιολογηθούν οι υπηρεσίες, η βαρύτητα και η αποτελεσματικότητα των νοσοκομείων που συμμετείχαν και στην πανδημία, αλλά διατήρησαν παράλληλα και τη λειτουργία τους ως γενικά νοσοκομεία κατά τα 2 χρόνια που προηγήθηκαν και, τέλος, πρέπει να εξαγάγουμε πολύτιμα συμπεράσματα ταχύτατα ώστε να ξέρουμε πολύ γρήγορα ποιος είναι ο ρόλος, η φυσιογνωμία και η αποστολή κάθε νοσοκομείου μέσα στα πλαίσια των υγειονομικών περιφερειών, αν και η πανδημία αναθεώρησε ακόμη και αυτά τα όρια των υγειονομικών περιφερειών. Επιπλέον, συμπλήρωσε, η πανδημία ανέδειξε την ανάγκη αναδιοργάνωσης ακόμη και στο σύστημα εφημερίας των νοσοκομείων του λεκανοπεδίου Αττικής, με νέα οπτική και βάσει των νέων υγειονομικών δεδομένων.
Αν την επόμενη ημέρα της πανδημίας δεν αξιολογήσουμε την ποιότητα, την ταυτότητα και την αποστολή κάθε νοσοκομείου, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πώς θα κάνουμε δίκαιη και ορθή κατανομή των πόρων που αφορούν στη διαχείριση των οικονομικών κάθε νοσοκομείου, υπογράμμισε ο ομιλητής. Η αποστολή των νοσοκομείων σήμερα έχει αλλάξει, δήλωσε ολοκληρώνοντας την εισήγησή του ο κ. Αποστολόπουλος, καθώς πρέπει να εναρμονισθούν το ταχύτερο με τις ανάγκες που δημιούργησε το αποτύπωμα της πανδημίας.