Οι νέες θεραπείες για τον κορωνοϊό που βρίσκονται σήμερα υπό έγκριση αναπτερώνουν τις ελπίδες μας για έξοδο από την πανδημία· είναι ωστόσο επικουρικές των εμβολίων και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστούν την αξία και τη σπουδαιότητα του εμβολιασμού.
Με αυτή την εισαγωγή προλόγισε ο πρόεδρος της συνεδρίας κ. Αθανάσιος Σκουτέλης, Καθηγητής, Διευθυντής της Β΄ Παθολογικής Λοιμωξιολογικής Κλινικής στο Νοσοκομείο «Υγεία», την ομιλία του κ. Παναγιώτη Γαργαλιάνου-Κακολύρη, MD, PhD, Παθολόγου-Λοιμωξιολόγου, Διευθυντή Παθολογικής-Λοιμωξιολογικής Κλινικής στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών και Μέλος της Επιτροπής Αντιμετώπισης Εκτάκτων Συμβάντων Δημόσιας Υγείας, για τις «Υπό έγκριση νέες θεραπείες έναντι της Covid-19» και τις εξελίξεις που υπάρχουν σε αυτόν τον τομέα της αντιμετώπισης του ιού.
Λαμβάνοντας τον λόγο, ο κ. Γαργαλιάνος-Κακολύρης επισήμανε ότι πρόκειται ουσιαστικά για πρώιμες θεραπείες, που αφορούν τη χρονική στιγμή πριν από την έκθεση, αλλά και την προφύλαξη αμέσως μετά την έκθεση στον ιό. Ο κύκλος πολλαπλασιασμού του ιού, σημείωσε, ξεκινάει με την είσοδό του στο κύτταρο, στη συνέχεια ακολουθεί η πρωτεόλυση και ο πολλαπλασιασμός του RNA και κατόπιν επιδιώκεται η έξοδός του ώστε να μολύνει και άλλα κύτταρα. Τα φάρμακα και τα μονοκλωνικά αντισώματα που αναπτύσσονται σήμερα, εξήγησε ο ομιλητής, στοχεύουν στην επίτευξη θεραπευτικής ανταπόκρισης κατά μήκος αυτής της διαδικασίας και σε διάφορα στάδιά της.
Το πρώτο φάρμακο που βρίσκεται σήμερα υπό έγκριση, συνέχισε ο κ. Γαργαλιάνος-Κακολύρης, είναι ένας αναστολέας πρωτεάσης της Pfizer, ο οποίος αποτρέπει την πρωτεόλυση αναστέλλοντας την πρωτεάση. Αρχικά πραγματοποιείται σύνδεση σε ορισμένα σημεία όπως το 3CL και κατόπιν γίνεται αναστολή της πρωτεάσης, εξήγησε, σημειώνοντας πως οι λοιμωξιολόγοι διαθέτουν εμπειρία με τέτοιας μορφής φάρμακα από την αντιμετώπιση του HIV. Το φάρμακο ονομάζεται Paxlovid (Nirmatrelvir και Ritonavir), συνέχισε, και στις τυχαιοποιημένες, διπλά τυφλές, ελεγχόμενες με placebo μελέτες που διερεύνησαν την αποτελεσματικότητά του, εντάχθηκαν ασθενείς που ανήκαν σε τρεις κατηγορίες: υψηλού κινδύνου ανεμβολίαστοι, χαμηλού κινδύνου εμβολιασμένοι με έναν τουλάχιστον παράγοντα κινδύνου και ασθενείς μετά από έκθεση. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν στις 14/12 από την εταιρεία, στην ομάδα υψηλού κινδύνου σημειώθηκε 89% μείωση νοσηλειών και θανάτων, σε σύγκριση με την ομάδα που λάμβανε placebo, στην ομάδα χαμηλού κινδύνου η αντίστοιχη μείωση ήταν 70%, ενώ αναμένεται η δημοσίευση των αποτελεσμάτων για τους ασθενείς μετά από έκθεση.
Η δεύτερη κατηγορία που αναπτύσσεται σήμερα, εκτός των αντιικών φαρμάκων, είναι τα μονοκλωνικά αντισώματα, συνέχισε ο ομιλητής, τονίζοντας ότι η χορήγησή τους αφορά αποκλειστικά τις περιπτώσεις όπου υπάρχει αποτυχία εμβολιασμού. Συνεπώς, εξήγησε, μιλάμε για οροαρνητικά άτομα που αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο, για ειδικούς πληθυσμούς οι οποίοι έχουν υποκείμενα νοσήματα όπως αγγειίτιδες ή αρρύθμιστο σακχαρώδη διαβήτη, σε συνδυασμό με παχυσαρκία και διάφορα άλλα υποκείμενα νοσήματα. Οι συγκεκριμένοι πληθυσμοί σε ποσοστό 70% δεν μπορούν να δώσουν την ανοσιακή απάντηση που αναμένουμε σε σχέση με τον εμβολιασμό, ακόμη και μετά την τρίτη δόση του εμβολιασμού, υπογράμμισε. Επιπλέον, η κατηγορία αυτή φαρμάκων, πρόσθεσε, αφορά επίσης τους ανοσοκατασταλμένους, στους οποίους η ανοσιακή απάντηση είναι της τάξης του 33 με 50%.
Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν τρεις τύποι μονοκλωνικών αντισωμάτων για προφύλαξη, που έχουν ήδη πάρει έγκριση από τον FDA, ανέφερε. Οι δύο πρώτοι τύποι αφορούν συνδυασμό δύο μονοκλωνικών αντισωμάτων (Bamlanivimab με Etesevimab και Casirivimab με Imdevimab), ενώ ο τρίτος είναι ένα stand-alone, διπλής δράσης μονοκλωνικό αντίσωμα, το Sotrovimab. Όσον αφορά στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων – EMA, υπό εξέταση βρίσκεται το Evusheld (Tixagevimab με Cilgavimab), ενώ υπάρχουν κάποια άλλα κοκτέιλ μονοκλωνικών αντισωμάτων τα οποία έχουν ήδη εγκριθεί. Στην προφύλαξη, συμπλήρωσε, έχουν επίσης μελετηθεί και τα τρία προαναφερθέντα σκευάσματα, χωρίς ωστόσο να έχουν πάρει ακόμη έγκριση.
Ο κ. Γαργαλιάνος-Κακολύρης έκανε ιδιαίτερη μνεία στο Sotrovimab, το οποίο έχει διπλή δράση, παρεμβαίνει με κυτταρική φαγοκυττάρωση εξαρτώμενη από αντισώματα (ADCP) και εξαρτώμενη από αντίσωμα κυτταρική κυτταροτοξικότητα (ADCC), κάνει μία σταθερή σύνδεση στην πρωτεΐνη ακίδας του ιού και διατηρεί in vitro την προφυλακτική του δράση απέναντι στη μετάλλαξη Όμικρον, σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρεία, όπως και έναντι όλων των βασικών μεταλλαγών του Sars-Cov2. Τα αποτελέσματά του φαίνονται σε μία μεγάλη τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, ελεγχόμενη με placebo μελέτη, την COMET-ICE, εξήγησε, η οποία έδειξε 79% μείωση της πιθανότητας νοσηλείας άνω των 24 ωρών ή θανάτου από οποιαδήποτε αιτία έως την ημέρα 29, σε σύγκριση με την ομάδα που λάμβανε placebo. Επιπλέον, σημείωσε, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και μία επόμενη μελέτη, η COMET-TAIL, η οποία συγκρίνει την ενδοφλέβια με την ενδομυϊκή χορήγηση, με παρόμοια αποτελέσματα και των δύο μεθόδων.
Το επόμενο φάρμακο που βρίσκεται σε αναμονή έγκρισης, συνέχισε ο ομιλητής, είναι το AZD 7442 (Tixagevimab και Cilgavimab) της Astra Zeneca, το οποίο έχει το μεγάλο πλεονέκτημα του πολύ μεγάλου χρόνου υποδιπλασιασμού (χρόνου ημιζωής), και πρόσφατα ο FDA ενέκρινε τη χρήση του σε μια συγκεκριμένη κατηγορία ασθενών υψηλού ρίσκου. Το συγκεκριμένο φάρμακο αποτελεί ένα ιδανικό μονοκλωνικό αντίσωμα για προφύλαξη, σημείωσε ο κ. Γαργαλιάνος-Κακολύρης. Στη μελέτη των ασθενών πριν από την έκθεση, εξήγησε, διαπιστώθηκε 73% μείωση της συμπτωματολογίας και 82% έπειτα από 6 μήνες, σε σύγκριση με το placebo, στη μελέτη των ασθενών μετά την έκθεση παρατηρήθηκε 73% μείωση της συμπτωματολογίας και 92% μετά από 6 μήνες, στους εξωτερικούς ασθενείς με ήπια συμπτωματολογία σημειώθηκε 50% μείωση στη συμπτωματολογία και 67% μετά από έξι μήνες, ενώ αναμένονται ακόμη τα αποτελέσματα που αφορούν στους εσωτερικούς ασθενείς που νοσηλεύονται. Ο εν λόγω συνδυασμός των δύο μονοκλωνικών αντισωμάτων είναι αναστολέας της ACE2 των ποικιλιών ενδιαφέροντος και φαίνεται να έχει μια συνεργιστική δράση καλύτερη για την προφύλαξη, την οποία επιτυγχάνει γρήγορα και με υψηλές συγκεντρώσεις, υπογράμμισε. Στη μελέτη PROVENT, η οποία είναι υπό δημοσίευση, ασθενείς υψηλού ρίσκου παρουσίασαν 77% μείωση στην πιθανότητα σοβαρής νόσησης ύστερα από χορήγηση AZD 7442, σε σύγκριση με την ομάδα που λάμβανε placebo, χωρίς σοβαρές παρενέργειες, σημείωσε, και τα αποτελέσματα αυτά ήταν ίδια σε όλες τις υποκατηγορίες των ασθενών υψηλού κινδύνου της μελέτης.
Η αντιμετώπιση της COVID-19 σε διαφορετικές ομάδες ασθενών απαιτεί διαφορετικές θεραπευτικές στρατηγικές, ανέφερε ολοκληρώνοντας την παρουσίασή του ο κ. Γαργαλιάνος-Κακολύρης. Παράγοντας κλειδί παραμένει ασφαλώς ο διαγνωστικός έλεγχος και ο προσδιορισμός των ασθενών που είναι επιρρεπείς στην ανάπτυξη μακροχρόνιων μετα-COVID-19 διαταραχών, συμπλήρωσε. Οι επικουρικές θεραπείες συμπληρωματικά στα εμβόλια, συμπεριλαμβανόμενης της χρήσης των LAABs σε διαφορετικά κλινικά στάδια, προσφέρουν πρόσθετες θεραπευτικές επιλογές, ειδικά για ασθενείς υψηλού κινδύνου. Το AZD7442, που αποτελεί τον πρώτο μακράς δράσης συνδυασμό μονοκλωνικών αντισωμάτων που διαθέτει τη δυνατότητα ενίσχυσης της πρόληψης της COVID-19 λοίμωξης, φαίνεται ότι μπορεί να καταστεί μία νέα θεραπευτική επιλογή γι’ αυτούς που χρειάζονται επιπρόσθετη προφύλαξη, κατέληξε ο ομιλητής.